ഖത്വീബ്‌ മിമ്പറില്‍ കയറിയ ശേഷം ബാങ്കുവിളിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കേ പള്ളിയിലേക്ക്‌ വരുന്ന ഒരാള്‍ ബാങ്കുവിളി അവസാനിക്കുന്നതിന്നു മുമ്പായിത്തന്നെ തഹിയ്യത്ത് നമസ്കാരം തുടങ്ങാമോ?
ഈ വിഷയകമായി ഖണ്ഡിതമായ നിര്‍ദേശമൊന്നും നബി(സ)യില്‍ നിന്ന്‌ വിശ്വസനീയമായി റിപ്പോര്‍ട്ട്‌ ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടില്ല. ബാങ്ക് വിളിക്കുന്ന സമയത്ത്‌ തഹിയ്യത്ത് നമസ്കാരം പാടില്ലെന്നോ, ബാങ്ക് വിളിച്ചുതുടങ്ങിയാല്‍ അത്‌ കഴിഞ്ഞ ശേഷമേ തഹിയ്യത്ത് നമസ്കാരം തുടങ്ങാവൂ എന്നോ നബി(സ) നിര്‍ദേശിച്ചതായി പ്രബലമായ ഹദീസുകളില്‍ കാണുന്നില്ല. എന്നാല്‍ ബാങ്ക് കേള്‍ക്കുന്ന ആള്‍ ബാങ്കിന്റെ വാക്കുകള്‍ ഏറ്റുപറയണമെന്ന്‌ പ്രബലമായ ഹദീസിലുണ്ട്‌. അതുപോലെ തന്നെ ബാങ്കിന്‌ ശേഷം `അല്ലാഹുമ്മ റബ്ബ...' എന്ന്‌ പ്രാര്‍ഥിക്കണമെന്നും. അതിനാല്‍ ഈ കാര്യങ്ങള്‍ കൂടി കഴിഞ്ഞിട്ട്‌ തഹിയ്യത്ത് നമസ്കാരം തുടങ്ങുന്നതാണ്‌ നല്ലത്‌. ഖുത്വ്‌ബ തുടങ്ങിയ ശേഷം തഹിയ്യത്ത് നമസ്‌കരിക്കുന്നതില്‍ അപാകതയൊന്നുമില്ല. ഖുത്വ്‌ബയ്‌ക്കിടയില്‍ പള്ളിയില്‍ കടന്നുവന്ന ആളോട്‌ തഹിയ്യത്ത് നമസ്‌കരിക്കാന്‍ നബി(സ) കല്‌പിച്ചതായി പ്രബലമായ ഹദീസിലുണ്ട്‌. അവിടുന്ന്‌ നിര്‍ദേശിച്ച കാര്യങ്ങളൊന്നും വിട്ടുകളയാതിരിക്കാന്‍ പരമാവധി ശ്രദ്ധിക്കുകയാണല്ലോ ഏറ്റവും മാതൃകാപരമായ നിലപാട്‌.
ദൈവം മനുഷ്യന്റെ ഐഹികവും പാരത്രികവുമായ നന്മക്കുവേണ്ടി നല്‌കിയ ജീവിതവ്യവസ്ഥയാണല്ലോ ഇസ്ലാം. ഇത് മനുഷ്യജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ മേഖലകളിലേക്കും വെളിച്ചം വീശുന്നു എന്നതല്ലേ യാഥാര്‍ഥ്യം? മനുഷ്യസമൂഹത്തെ ശക്തമായി നിയന്ത്രിക്കുന്ന ശക്തികേന്ദ്രമാണല്ലോ ഭരണകൂടം. ദൈവിക നിയമങ്ങള്‍ക്ക്‌ തീരെ പരിഗണന നല്‌കാത്ത ഭരണവ്യവസ്ഥ നിലനില്‌ക്കുന്ന സമൂഹത്തില്‍ ഇസ്ലാം വിഭാവനം ചെയ്യുന്ന സദാചാരവും സാമൂഹ്യ നീതിയും പുലരുകയില്ല എന്നുറപ്പാണല്ലോ. എന്നിരിക്കെ ദൈവിക നിയമങ്ങള്‍ പൂര്‍ണമായും നടപ്പിലാവുന്ന ഉത്തമ സാമൂഹ്യവ്യവസ്ഥിതിക്ക്‌ വേണ്ടി സുസംഘടിതമായും സുചിന്തിതമായും വ്യവസ്ഥാപിതമായും സമാധാനപരമായും മനുഷ്യസ്‌നേഹത്തോടെയും പരിശ്രമിക്കേണ്ട ബാധ്യത ഇസ്ലാമിന്റെ കൈവശക്കാരായ മുസ്‌ലിംകള്‍ക്കില്ലേ?അല്ലാഹു കല്‌പിച്ച കാര്യങ്ങള്‍ കഴിവിന്റെ പരമാവധി പ്രാവര്‍ത്തികമാക്കുകയും അവന്‍ വിലക്കിയ കാര്യങ്ങള്‍ കഴിയുന്നത്ര വര്‍ജിക്കുകയും ചെയ്‌താലേ ഏതൊരാളും മുസ്‌ലിമാവുകയുള്ളൂ എന്ന കാര്യം ആദര്‍ശബോധമുള്ള മുസ്‌ലിംകളെല്ലാം തര്‍ക്കം കൂടാതെ അംഗീകരിക്കുന്നതാണ്‌. ശരീഅത്തിന്‌ വലിയ വില കല്‌പിക്കാത്ത ത്വരീഖത്തുകാരൊഴികെയുള്ള മുസ്ലിം വിഭാഗങ്ങളെല്ലാം എക്കാലത്തും അംഗീകരിച്ചു പോന്നിട്ടുള്ളതുമാണ്‌ ഈ വിഷയം. അല്ലാഹുവിന്റെ വിധിവിലക്കുകള്‍ ആരാധനാകര്‍മങ്ങള്‍ക്ക്‌ മാത്രമല്ല കച്ചവടം, കൃഷി, തൊഴില്‍, ഭരണം തുടങ്ങി എല്ലാ വിഷയങ്ങള്‍ക്കും ബാധകമാണെന്ന കാര്യത്തിലാകട്ടെ ഏതെങ്കിലും മദ്‌ഹബുകാരോ കക്ഷികളോ എതിരഭിപ്രായം പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടില്ല. എല്ലാ മേഖലകളിലേക്കുമുള്ള ദൈവിക വിധിവിലക്കുകള്‍ കഴിവിന്റെ പരമാവധി പാലിക്കുക എന്നതാണ്‌ സമ്പൂര്‍ണ ഇസ്ലാമിക ജീവിതക്രമം. ജമാഅത്തുകാര്‍ ഇസ്ലാമിക ജീവിതവ്യവസ്ഥ എന്ന്‌ പറയുമ്പോള്‍ ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്‌ ഇത് തന്നെയാണോ എന്ന്‌ സംശയമുണ്ട്‌. ‘മുസ്ലിം’ മനസ്സിലാക്കിയതനുസരിച്ച്‌ സമ്പൂര്‍ണ ഇസ്ലാമിക ജീവിതക്രമം സ്വീകരിക്കാന്‍ ഒരു മസ്‌ലിമിനുള്ള പ്രേരകം സര്‍വശക്തനും സര്‍വജ്ഞനുമായ അല്ലാഹുവിലുള്ള അടിയുറച്ച വിശ്വാസമാണ്‌.ദീപാവലി, ക്രിസ്തുമസ് തുടങ്ങിയ ആഘോഷവേളകളില്‍ മാത്രം തയ്യാറാക്കപ്പെടുന്ന പ്രത്യേക പലഹാരങ്ങള്‍ ബേക്കറികളില്‍ ലഭ്യമാവും. പ്രത്യേക മതവിഭാഗങ്ങളുടെ ആഘോഷത്തിന്റെ ഭാഗമായി വില്‍ക്കപ്പെടുന്ന ഇത്തരം മിഠായികള്‍ നമുക്ക്‌ അനുവദനീയമാണോ? ശബരിമലയില്‍ പോയി വരുന്ന സുഹൃത്തുക്കളും അയല്‍വാസികളും നല്കുന്ന അരവണയും മറ്റു പലഹാരങ്ങളും സ്വീകരിക്കാമോ?അല്ലാഹുവും റസൂലും(സ) നിരോധിച്ചതല്ലാത്ത ഭക്ഷ്യവസ്‌തുക്കളെല്ലാം അനുവദനീയമാണ്‌ എന്നതത്രെ പൊതുവായ ഇസ്ലാമിക തത്വം. നിഷിദ്ധമായ കാര്യങ്ങള്‍ എടുത്തുപറഞ്ഞതിനുശേഷം “അതിനപ്പുറമുള്ളത്‌ നിങ്ങള്‍ക്ക്‌ അനുവദിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു'' എന്ന്‌ വിശുദ്ധഖുര്‍ആനില്‍ (4:24) വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്‌. അല്ലാഹുവല്ലാത്തവര്‍ക്ക്‌ നേര്‍ച്ചയായും ബലിയായും സമര്‍പ്പിക്കപ്പെട്ട ജന്തുക്കളുടെ മാംസം കഴിക്കുന്നത്‌ വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനില്‍ (5:3) നിരോധിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. വിഗ്രഹങ്ങള്‍ക്കും അല്ലാഹുവിന്‌ പുറമെ ദിവ്യത്വം കല്‍പിക്കപ്പെടുന്നവര്‍ക്കും സമര്‍പ്പിക്കപ്പെടുന്ന മാംസേതരമായ ഭക്ഷ്യവസ്‌തുക്കള്‍ക്കും നിഷിദ്ധമായ മാംസത്തോട്‌ സാമ്യമുണ്ട്‌. അതിനാല്‍ അവ വര്‍ജിക്കുന്നതാണ്‌ നമ്മുടെ ജീവിതം പാപമുക്തമാക്കാന്‍ ഏറ്റവും ഉചിതമായ മാര്‍ഗം. ഹറാമിനോട്‌ സാധര്‍മ്യമുള്ളതെല്ലാം വര്‍ജിക്കാന്‍ നബി(സ) പ്രേരിപ്പിച്ചതായി പ്രാമാണികമായ ഹദീസില്‍ കാണാം. എന്നാല്‍ പ്രത്യേക മധുരപലഹാരങ്ങളോ മറ്റു ഭക്ഷ്യവസ്‌തുക്കളോ കഴിക്കുന്നതുകൊണ്ട്‌ അല്ലാഹുവല്ലാത്ത ആരാധ്യരുടെ അനുഗ്രഹം ലഭിക്കുമെന്ന്‌ വിശ്വസിക്കുകയാണെങ്കില്‍ അത്‌ ശിര്‍ക്കിന്റെ (ബഹുദൈവാരാധന) വകുപ്പില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നതാണ്‌. ഒരു ആഘോഷവേളയില്‍ ബേക്കറിക്കാരോ മറ്റോ തയ്യാറാക്കുന്നതാണ്‌ എന്നതിന്റെ പേരില്‍ മാത്രം ഒരു ഭക്ഷ്യവസ്‌തു നിഷിദ്ധമാണെന്ന്‌ പറയാന്‍ ന്യായം കാണുന്നില്ല.
അസര്‍ നമസ്കാരം മഗ്‌രിബിന്റെ കൂടെ നമസ്‌കരിക്കുന്നത്‌ കുറ്റകരമാണെന്ന്‌ പറയുന്നു. അപ്പോള്‍ കുട്ടികള്‍ ക്ലാസു കഴിഞ്ഞു വരുമ്പോള്‍ വല്ല ബ്ലോക്കിലും മറ്റും കുടുങ്ങി അസര്‍ നമസ്‌കാരത്തിന്റെ സമയം കഴിഞ്ഞുപോയാല്‍ അവര്‍ എന്തുചെയ്യും? അതിന്റെ പേരില്‍ നമസ്കാരം നഷ്‌ടപ്പെടുത്തുന്നത്‌ കുറ്റകരമല്ലേ?യുദ്ധരംഗത്തുപോലും ശത്രുക്കള്‍ക്കെതിരില്‍ ജാഗ്രത പുലര്‍ത്തിക്കൊണ്ട്‌ തന്നെ പോരാളികള്‍ ഊഴമിട്ട്‌ നമസ്കാരം നിര്‍വഹിക്കണമെന്നാണ്‌ വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനിലെ 4:102 സൂക്തത്തില്‍ നിന്ന്‌ മനസ്സിലാക്കാവുന്നത്‌. അതിനുപോലും സാധിക്കാത്ത വിധത്തില്‍ മുഴുവന്‍ സമയ പോരാട്ടത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെടേണ്ടി വരുന്നതുപോലുള്ള സന്ദര്‍ഭങ്ങളില്‍ യഥാസമയം നമസ്കാരം നിര്‍വഹിക്കാന്‍ കഴിയാതെ പോയെന്ന്‌ വരാം. നബി(സ)ക്കും സ്വഹാബികള്‍ക്കും ചില യുദ്ധവേളകളില്‍ സൂര്യന്‍ അസ്‌തമിക്കുന്നതുവരെ അസ്വ്ര് നമസ്‌കരിക്കാന്‍ സാധിക്കാതെ പോവുകയും പിന്നീട്‌ അവര്‍ ആദ്യം അസ്വ്‌റും പിന്നീട്‌ മഗ്‌രിബും നമസ്‌കരിക്കുകയും ചെയ്‌തതായി പ്രബലായ ഹദീസുകളില്‍ കാണാം. ഇതല്ലാതെ സ്വദേശത്ത്‌ വെച്ചോ യാത്രയിലോ നബി(സ) അസ്വ്‌റ് നമസ്കാരം വൈകിച്ച്‌ മഗ്‌രിബിനോട്‌ ചേര്‍ത്ത്‌ നമസ്‌കരിച്ചതായി പ്രാമാണികമായ ഹദീസുകളില്‍ കാണുന്നില്ല.സ്വര്‍ഗാവകാശികളില്‍ തന്നെ വ്യത്യസ്‌ത തട്ടുകളിലുള്ളവര്‍ ഉണ്ടല്ലോ. ജന്നാത്തുല്‍ ഫിര്‍ദൗസ്‌ ആണല്ലോ അതില്‍ ഏറ്റവും മുന്തിയ സ്വര്‍ഗം. സ്വര്‍ഗാവകാശികള്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്ന എന്തും ലഭിക്കുമെന്നാണല്ലോ ഖുര്‍ആന്‍ പഠിപ്പിക്കുന്നത്‌. എന്നാല്‍ താഴേ തട്ടിലുള്ള സ്വര്‍ഗത്തില്‍ പ്രവേശിച്ച മനുഷ്യന് ജന്നാത്തുല്‍ ഫിര്‍ദൗസ്‌ ആഗ്രഹിച്ചാല്‍ അതവന്‌ ലഭ്യമാവുമോ? അത്‌ ലഭ്യമാവുമെങ്കില്‍ അല്ലാഹു എങ്ങനെയാണ്‌ നീതിമാനാവുന്നത്‌? ഇനി അത്‌ ലഭ്യമാവില്ലെങ്കില്‍ എന്തും അവിടെവെച്ച്‌ ലഭിക്കുമെന്ന ഖുര്‍ആനിന്റെ പ്രഖ്യാപനത്തില്‍ എന്ത്‌ പ്രസക്തിയാണുള്ളത്‌? നമ്മുടെ യുക്തിക്ക്‌ ആധാരമായിട്ടുള്ളത്‌ നമ്മുടെ പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളും ബുദ്ധിയുമാണ്‌. ഭൗതികമായ വസ്‌തുക്കളെയും വസ്‌തുതകളെയും വിശകലനം ചെയ്യുന്നതിന്‌ മാത്രമേ യുക്തിചിന്ത പര്യാപ്‌തമാവുകയുള്ളൂ. പരലോകം ഈ ഭൗതികലോകത്തില്‍ നിന്ന്‌ വ്യത്യസ്‌തമായിരിക്കുമെന്ന്‌ വിശുദ്ധഖുര്‍ആനില്‍ (14:48) വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്‌. അതിനാല്‍ സ്വര്‍ഗത്തിലെ സൗഭാഗ്യങ്ങളും പദവികളും മറ്റും നമ്മുടെ യുക്തിക്ക്‌ അനുസൃതമായിരിക്കുമെന്നോ ആയിരിക്കണമെന്നോ കരുതുന്നത്‌ ശരിയായിരിക്കുകയില്ല. ഈ വിഷയകമായി ഖുര്‍ആനിലും പ്രമാണികമായ ഹദീസുകളിലും വ്യക്തമാക്കപ്പട്ടതില്‍ കവിഞ്ഞ വിശദീകരണമൊന്നും നല്‌കാന്‍ `മുസ്ലിമി'ന്‌ കഴിയില്ല. “അവര്‍ക്ക്‌ അവിടെ (സ്വര്‍ഗത്തില്‍) അവര്‍ ഉദ്ദേശിക്കുന്നതെല്ലാം ലഭ്യമായിരിക്കു''മെന്ന്‌ വ്യക്തമാക്കിയ വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനില്‍ തന്നെ 76:30, 81:29 എന്നീ സൂക്തങ്ങളില്‍, “അല്ലാഹു ഉദ്ദേശിക്കുന്ന പക്ഷമല്ലാതെ നിങ്ങള്‍ ഉദ്ദേശിക്കുകയില്ല'' എന്നും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്‌. ഇഹലോകത്ത്‌ മനുഷ്യര്‍ക്ക്‌ വലിയ തോതില്‍ ഇച്ഛാസ്വാതന്ത്ര്യമുണ്ടെങ്കിലും അത്‌ അല്ലാഹുവിന്റെ ഹിതത്തിന്‌ വിധേയമാണെന്ന്‌ ഈ സൂക്തങ്ങളില്‍ നിന്ന്‌ ഗ്രഹിക്കാം. പരലോകത്തും മനുഷ്യരുടെ ഇച്ഛയും ഇഷ്‌ടവും അല്ലാഹുവിന്റെ ഹിതത്തിന്‌ വിധേയമായിരിക്കാന്‍ സാധ്യതയുണ്ട്‌.
`ദഅ്വത്തിന് (പ്രബോധനത്തിന്‌) സ്വഹാബത്തും താബിഉകളും സംഘടന ഉണ്ടാക്കിയിട്ടില്ലെങ്കില്‍ പിന്നെ എങ്ങനെ നമുക്ക്‌ അതുണ്ടാക്കാനുള്ള അനുമതി ലഭിക്കും? ആരാണ്‌ ആ അനുമതി നമുക്ക്‌ നല്‌കിയത്‌? സ്വഹാബത്ത്‌ വിശ്വസിച്ചതുപോലെ വിശ്വസിച്ചാലല്ലേ നാം സന്‍മാര്‍ഗത്തിലാവുക? യഥാര്‍ഥത്തില്‍ ദുന്‍യവിയായ കാര്യങ്ങള്‍ക്ക്‌ മുസ്ലിംകള്ക്ക് മേല്‍നോട്ടം വഹിക്കേണ്ടത്‌ മുസ്ലിംഭരണാധികാരികളും പാരത്രികവിഷയങ്ങളില്‍ മേല്‍നോട്ടം വഹിക്കേണ്ടത്‌ ഉലമാക്കളുമായിരുന്നു. അങ്ങനെയാണ്‌ പൂര്‍വസൂരികളുടെ ജീവിതത്തില്‍ നമുക്ക്‌ കാണാന്‍ കഴിയുക. പക്ഷെ, ദു:ഖത്തോടെ പറയട്ടെ, ഇന്ന്‌ ആ രണ്ട്‌ മഹനീയ പദവികളും സംഘടനകളും അതിന്റെ നേതാക്കളും കവര്‍ന്നെടുത്തു. സംഘടനകളുടെ കരാളഹസ്‌തങ്ങളില്‍ നിന്ന്‌ കുതറിമാറി സംഘടന പഠിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന കക്ഷിത്വത്തിന്റെയും കിടമാത്സര്യത്തിന്റെയും വറചട്ടിയില്‍ നിന്ന്‌ സുന്നത്തിന്റെ വെള്ളി വെളിച്ചത്തിലേക്കുള്ള ഒരു ഉറച്ച കാല്‍വെപ്പ്‌ ചരിത്രം നമ്മോട്‌ ആവശ്യപ്പെടുന്നു.'' ദഅ്വത്തിന് വേണ്ടി സ്വഹാബികള്‍ മൈക്കും നോട്ടീസും ഉപയോഗിച്ചിട്ടില്ല എന്നതുകൊണ്ട്‌ അത്‌ രണ്ടും ഹറാമാകുമോ? ലഘുലേഖ എന്നത്‌ സ്വഹാബികളും തൊട്ടടുത്ത തലമുറകളും ദഅ്വത്തിന് വേണ്ടി ഉപയോഗിച്ചിട്ടില്ലല്ലോ. ഒന്നോ രണ്ടോ വ്യക്തികള്‍ ഓരോരുത്തരെ കണ്ട്‌ സത്യത്തിലേക്ക്‌ ക്ഷണിക്കുന്നത്‌ ശരിയായ രീതിയാണെങ്കില്‍ പത്തുപേര്‌ ചേര്‍ന്ന്‌ കൂടുതല്‍ പേരെ സത്യത്തിലേക്ക്‌ ക്ഷണിക്കാന്‍ ഫലപ്രദമെന്ന്‌ തോന്നുന്ന മാര്‍ഗങ്ങള്‍ സ്വീകരിക്കുന്നത്‌ തെറ്റായിത്തീരുന്നതിന്റെ യുക്തി `മുസ്ലിമി'ന്‌ ബോധ്യപ്പെട്ടിട്ടില്ല. തങ്ങള്‍ ദഅ്വത്തിന് വേണ്ടി വ്യക്തിപരമായ ശ്രമങ്ങള്‍ നടത്തിയത്‌ സംഘടിത ദഅ്വത്തിന് നബി(സ) അനുമതി നല്‌കാത്തതുകൊണ്ടാണെന്ന്‌ സ്വഹാബികളാരും പറഞ്ഞിട്ടില്ല. അതുകൊണ്ട്‌ തന്നെ സംഘടിതമായി ദഅ്‌വത്ത്‌്‌ നടത്താന്‍ പ്രത്യേക അനുമതി അനിവാര്യമാണെന്ന്‌ വാദിക്കുന്നതിന്‌ യാതൊരു ന്യായവുമില്ല.“ലോകത്ത്‌ ചെറുതും വലുതുമായ നിരവധി മതസംഘടനകളുണ്ട്‌. ഓരോ മതവും തങ്ങളുടേതായ ദൈവങ്ങളെക്കുറിച്ച്‌ പറയുന്നുണ്ട്‌. എന്നാല്‍, ഇന്നുവരെ ഒരു ദൈവത്തിന്റെയും അസ്‌തിത്വം തെളിയിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. യഹോവ, അല്ലാഹു, കൃഷ്‌ണന്‍, കുട്ടിച്ചാത്തന്‍ തുടങ്ങിയുള്ള നൂറുകണക്കിന്‌ ദൈവങ്ങളെല്ലാം ആത്യന്തിക വിശകലനത്തില്‍ സങ്കല്‌പസൃഷ്‌ടികളും പരസ്‌പര വിരുദ്ധങ്ങളുമാണ്‌. യഹൂദമതവും ഇസ്ലാംമതവും ഏകദൈവത്തെക്കുറിച്ചാണ്‌ പറയുന്നതെങ്കിലും, യഹൂദന്മാര്‍ അത്‌ യഹോവ മാത്രമാണെന്നും മുസ്ലിംകള് അത്‌ അല്ലാഹു മാത്രമാണെന്നും വാശിപിടിക്കുന്നു. ക്രിസ്‌തുമതം പിതാവ്‌, പുത്രന്‍, പരിശുദ്ധാത്മാവ്‌ എന്നിങ്ങനെയുള്ള ത്രൈയേക ദൈവം എന്ന വിചിത്ര രൂപത്തിലാണ്‌ ദൈവമെന്ന്‌ അവകാശപ്പെടുന്നു. ഹിന്ദുമതത്തിലാകട്ടെ ആണും പെണ്ണുമൊക്കെയായി മുപ്പത്തിമുക്കോടി ദൈവങ്ങളാണുള്ളത്‌. ഓരോ മതത്തിന്റെയും ദൈവങ്ങള്‍ പരസ്‌പരം നിഷേധിക്കുന്നു. സത്യത്തില്‍ പ്രപഞ്ചത്തെ സൃഷ്‌ടിച്ച്‌ പരിപാലിക്കുന്ന സര്‍വശക്തനായ ഒരു ദൈവം ഉണ്ടായിരുന്നുവെങ്കില്‍ ഇത്രത്തോളം ആശയക്കുഴപ്പങ്ങള്‍ ഉണ്ടാക്കുന്ന വൈരുധ്യം ദൈവസങ്കല്‌പങ്ങളില്‍ കാണുമായിരുന്നില്ല.” (സ്റ്റാര്‍ന്യൂസ്‌ വീക്ക്‌, പേജ്‌ 6) ഈ പ്രസ്‌താവനയെ മുസ്ലിം എങ്ങനെ നോക്കിക്കാണുന്നു. യഥാര്‍ഥത്തില്‍ ഒരു ദൈവമേ ഉള്ളൂ. മറ്റുള്ളതൊക്കെ മനുഷ്യര്‍ സങ്കല്‌പിച്ചുണ്ടാക്കുന്നതാണ്‌. പ്രപഞ്ചമാകെ സൃഷ്‌ടിച്ചു സംവിധാനിച്ച യഥാര്‍ഥ ദൈവത്തെ ഏത്‌ ഭാഷയില്‍ ഏത്‌ പേരില്‍ വിളിക്കുന്നതിനും കുഴപ്പമില്ല. പ്രപഞ്ചനാഥന്റെ മഹത്വത്തിന്‌ നിരക്കാത്ത പേരാകരുതെന്നേ ഉള്ളൂ. അറബിഭാഷ സംസാരിക്കുന്ന യഹൂദരും ക്രിസ്‌ത്യാനികളും പ്രപഞ്ചനാഥന് `അല്ലാഹു' എന്ന പേരുതന്നെ പ്രയോഗിക്കാറുണ്ട്‌. യഹൂദരും ക്രൈസ്‌തവരും അറബിഭാഷയില്‍ രചിച്ചിട്ടുള്ള നിഘണ്ടുകളും വിജ്ഞാനകോശങ്ങളും പരിശോധിച്ചാല്‍ ഈ കാര്യം വ്യക്തമാകും. യഹോവ, ഖുദാ, ഗോഡ്‌, ദൈവം, ഈശ്വരന്‍ എന്നീ പദങ്ങള്‍ പ്രയോഗിക്കുന്നവര്‍ സാക്ഷാല്‍ പ്രപഞ്ചനാഥനെയാണ്‌ ഉദ്ദേശിക്കുന്നതെങ്കില്‍ മുസ്ലിംകള്ക്ക് അതിനോട്‌ ഒട്ടും വിയോജിപ്പില്ല. അല്ലാഹു എന്ന പദത്തെ സാമുദായികമോ വര്‍ഗീയമോ ആയ ഒരു ദൈവനാമം എന്ന നിലയിലല്ല ഇസ്ലാം പരിചയപ്പെടുത്തുന്നത്‌.അജ്ഞേയവാദവും ഇസ്‌ലാമികാശയങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെയോ ഭിന്നതയെയോ കുറിക്കുന്ന വല്ലതും ഇസ്‌ലാമിന്‌ പറയാനുണ്ടോ? ഉണ്ടെങ്കില്‍ ഇസ്ലാമിക പരിപ്രേക്ഷ്യത്തില്‍ അജ്ഞേയവാദത്തിന്റെ നിലനില്‌പ്‌ എപ്രകാരമാണ്‌?അനുഭവാതീതമായ യാതൊന്നിനെയും സംബന്ധിച്ച്‌ അറിയുക സാധ്യമല്ല എന്ന സിദ്ധാന്തത്തിന്നാണ്‌ അജ്ഞേയതാവാദം എന്ന്‌ പറയുന്നത്‌. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങള്‍ മുഖേന മാത്രമേ മനുഷ്യര്‍ക്ക്‌ ഉറപ്പായ അറിവ്‌ നേടാന്‍ കഴിയുകയുള്ളൂവെന്നും ദൈവം, ആത്മാവ്‌, പരലോകം തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങള്‍ പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങള്‍ കൊണ്ട്‌ അനുഭവിച്ചറിയാന്‍ കഴിയാത്തതിനാല്‍ അവയെക്കുറിച്ച്‌ നമുക്ക്‌ അറിയാം എന്ന്‌ പറയുന്നത്‌ തെറ്റാണെന്നുമാണ്‌ ഈ സിദ്ധാന്തത്തിന്റെ വക്താക്കള്‍ പറയുന്നത്‌. പുരാതനകാലം മുതല്‍ തന്നെ ഇന്ത്യയിലും മറ്റു പല നാടുകളിലും സന്ദേഹവാദികള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നുവെങ്കിലും ആജ്ഞേയവാദം എന്ന പദം ആദ്യമായി പ്രയോഗിക്കുകയും തല്‍സംബന്ധമായ വിശദാംശങ്ങള്‍ അവതരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്‌തത്‌ ബ്രിട്ടീഷ്‌ ജീവശാസ്‌ത്രജ്ഞനായ ടി എച്ച്‌ ഹക്‌സലിയാണത്രെ. അജ്ഞേയതാവാദികളില്‍ അധികപേരും ഫലത്തില്‍ നാസ്‌തികരായിരുന്നുവെങ്കിലും ദൈവവിശ്വാസികളായ ചുരുക്കം ചിലരും അവരുടെ കൂട്ടത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. അവരുടെ ദൃഷ്‌ടിയില്‍ അറിവും വിശ്വാസവും വ്യത്യസ്‌ത കാര്യങ്ങളത്രെ.സ്‌ത്രീകളുടെ മാസമുറക്കാലത്ത്‌ ഭര്‍ത്താക്കന്മാര്‍ക്ക്‌ അവരുമായി ലൈംഗികബന്ധം നിഷിദ്ധമാക്കിയതുകൊണ്ടാണ്‌ ഇസ്ലാം ബഹുഭാര്യാത്വം അനുവദിച്ചിട്ടുള്ളതെന്നും അത്‌ ഖുര്‍ആനില്‍ വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുള്ളതാണെന്നുമുള്ള കാന്തപുരം മുസ്ലിയാരുടെ പ്രസ്‌താവനയെക്കുറിച്ച്‌ `മുസ്ലിം' എന്തുപറയുന്നു?പത്രങ്ങള്‍ റിപ്പോര്‍ട്ട്‌ ചെയ്‌തതുപോലെ തന്നെയാണ്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞതെങ്കില്‍ അത്‌ വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനിന്റെ പേരിലുള്ള വ്യാജാരോപണമാണെന്ന കാര്യത്തില്‍ സംശയമില്ല. ബഹുഭാര്യാത്വത്തെ മാസമുറയുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തുന്ന യാതൊരു പരാമര്‍ശവും വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനിലോ പ്രാമാണികമായ നബിവചനങ്ങളിലോ ഇല്ല. ആര്‍ത്തവകാലത്ത്‌ സ്‌ത്രീകളില്‍ നിന്ന്‌ അകന്നുനില്‍ക്കണമെന്ന്‌, അഥവാ ലൈംഗികബന്ധം ഉപേക്ഷിക്കണമെന്ന്‌ വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനില്‍ (2:222) അനുശാസിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. ഈ സൂക്തത്തിലോ അതിനടുത്ത സൂക്തങ്ങളിലോ ബഹുഭാര്യാത്വത്തെ സംബന്ധിച്ച്‌ പരാമര്‍ശിച്ചിട്ടേയില്ല.ഇഹ്‌റാം ചെയ്യുന്നതിന്‌ മുമ്പ്‌ രണ്ട്‌ റക്‌അത്ത്‌ സുന്നത്ത്‌ നമസ്കാരം നിര്‍വഹിക്കേണ്ടതുണ്ടോ?ഇഹ്‌റാമിന്‌ പ്രത്യേക സുന്നത്ത്‌ നമസ്‌കാരമുണ്ടെന്ന്‌ നബിവചനങ്ങളില്‍ വ്യക്തമാക്കിയിട്ടില്ല. എന്നാല്‍ നബി(സ) നിര്‍വഹിച്ച ഹജ്ജ്‌ എപ്രകാരമായിരുന്നു എന്ന്‌ വിവരിക്കുന്ന, ജാബിറില്‍(റ) നിന്ന്‌ മുസ്ലിം റിപ്പോര്‍ട്ട്‌ ചെയ്‌ത ഹദീസില്‍, നബി(സ) ദുല്‍ഹുലൈഫയിലെ (ഇപ്പോള്‍ അബ്‌യാര്‍ അലി എന്ന പേരിലാണ്‌ ഈ സ്ഥലം അറിയപ്പെടുന്നത്‌.) പള്ളിയില്‍ നമസ്‌കരിച്ചശേഷമാണ്‌ ഇഹ്‌റാമില്‍ പ്രവേശിച്ചതെന്ന്‌ വ്യക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്‌. പള്ളിയുടെ അടുത്ത്‌ നിന്നല്ലാതെ റസൂല്‍(സ) ഇഹ്‌റാമില്‍ പ്രവേശിച്ചിട്ടില്ല. അഥവാ ഹജ്ജിന്റെ പ്രഖ്യാപനം നടത്തിയിട്ടില്ല എന്ന്‌ ഇബ്‌നുഉമറില്‍(റ) നിന്ന്‌ ബുഖാരിയും മുസ്ലിമും റിപ്പോര്‍ട്ട്‌ ചെയ്‌ത ഒരു ഹദീസില്‍ കാണാം. ഇഹ്‌റാമിന്‌ പ്രത്യേക സുന്നത്ത്‌ നമസ്‌കാരമുണ്ടെന്ന്‌ നബി(സ) അറിയിച്ചിട്ടില്ലാത്തതിനാല്‍ ഇഹ്‌റാമിന്‌ തൊട്ടുമുമ്പ്‌ അവിടുന്ന്‌ നിര്‍വഹിച്ചത്‌ ഫര്‍ദ്‌ നമസ്‌കാരമോ അതിന്‌ ശേഷമുള്ള സുന്നത്ത്‌ നമസ്‌കാരമോ ആയിരിക്കാനാണ്‌ സാധ്യത. ഇത് പരിഗണിച്ച്‌ ഫര്‍ദോ മറ്റു തരത്തിലുള്ള ഏതെങ്കിലും സുന്നത്തോ ആയ നമസ്കാരം മീഖാത്തില്‍ നിന്ന്‌ നിര്‍വഹിച്ചശേഷം ഇഹ്‌റാമില്‍ പ്രവേശിക്കുന്നതാണ്‌ നബിചര്യയോട്‌ യോജിച്ച രീതി. പ്രമുഖ പണ്ഡിതന്മാരുടെ അഭിപ്രായവും ഇതത്രെ. ആമിനാവദൂദ്‌ എന്ന സ്‌ത്രീ വീണ്ടും ജുമുഅക്ക്‌ നേതൃത്വംനല്‌കി വാര്‍ത്തയിലിടം പിടിച്ചിരിക്കുകയാണല്ലോ. പുരുഷന്മാരടക്കമുള്ളവര്‍ പള്ളിയില്‍ ഉണ്ടായിരിക്കെ ഒരു സ്‌ത്രീപണ്ഡിത ജുമുഅക്ക്‌ നേതൃത്വംനല്‌കുക എന്നത്‌ ഇസ്ലാമിക പരിപ്രേക്ഷ്യത്തില്‍ സാധുതയര്‍ഹിക്കുന്നതാണോ? സത്യവിശ്വാസികളുടെ മാതാക്കള്‍ എന്ന്‌ വിളിച്ച്‌ മുസ്ലിം സമൂഹം മുഴുവന്‍ അംഗീകരിക്കുന്ന മഹതികളാണല്ലോ പ്രവാചകപത്‌നിമാര്‍. ഇവരില്‍ ചിലര്‍ നബി(സ)യുടെ കാലശേഷം വര്‍ഷങ്ങളോളം ജീവിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. അതുപോലെ എല്ലാവരും ആദരിക്കുന്ന മഹതിയാണ്‌ പ്രവാചകപുത്രി ഫാത്വിമ(റ). അവരും തിരുമേനിയുടെ കാലശേഷം ജീവിച്ചിരുന്നിട്ടുണ്ട്‌. എന്നാല്‍ ഇവരെയൊന്നും സ്വഹാബികള്‍ ഇമാമുകളോ ഖത്വീബുമാരോ ആയി നിയോഗിച്ചിട്ടില്ല. ആ മഹതികളാരും ആ സ്ഥാനങ്ങള്‍ അവകാശപ്പെട്ടിട്ടുമില്ല. അവരും പ്രവാചകശിഷ്യന്മാരെല്ലാവരും ആ സ്ഥാനങ്ങള്‍ പുരുഷന്മാരാണ്‌ വഹിക്കേണ്ടത്‌ എന്ന നിലപാടുകാരായിരുന്നു എന്നത്രെ ഇതില്‍ നിന്ന്‌ ഗ്രഹിക്കാവുന്നത്‌. അക്കാലം മുതല്‍ സമീപകാലം വരെയും മുസ്ലിംലോകം തര്‍ക്കംകൂടാതെ അംഗീകരിച്ചുപോരുന്ന നിലപാടാണ്‌ പുരുഷന്മാര്‍ മാത്രം ഖത്വീബുമാരായിക്കൊണ്ട്‌ ജുമുഅ നമസ്‌കാരത്തിന്‌ നേതൃത്വംവഹിക്കുക എന്നത്‌. അതിന്‌ വിരുദ്ധമായ നിലപാട്‌ ഒരു കാരണത്താലും സാധൂകരിക്കപ്പെടാവുന്നതല്ല.
ഉച്ചക്ക്‌ ആരംഭിക്കുന്ന ഗ്രഹണം ഏകദേശം അസ്‌തമയസമയം വരെ നീളുകയാണെങ്കില്‍ രണ്ട്‌ റകഅത്തുള്ള ഗ്രഹണനമസ്‌കാരം ഗ്രഹണം ആരംഭിച്ചത്‌ മുതല്‍ ഗ്രഹണം അവസാനിക്കുന്നത്‌ വരെ നമസ്‌കരിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? അതോ ഏകദേശം സൂര്യന്‍ അസ്‌തമിക്കുന്നതിന്റെ രണ്ട്‌ മണിക്കൂര്‍ മുമ്പ്‌ തുടങ്ങിയാല്‍ മതിയോ? ഏതായാലും നാല്‌ മണിക്കൂര്‍ തുടര്‍ച്ചയായി നില്‍ക്കാന്‍ ആളുകള്‍ക്ക്‌ സാധിച്ചെന്നുവരില്ല. എന്താണ്‌ ഇതിന്റെ വിധി? ഉച്ചയ്‌ക്ക്‌ ആരംഭിച്ച ഗ്രഹണം ഏകദേശം ആറ്‌ മണിവരെ നീളുകയാണെങ്കില്‍ അസ്വ്ര് എപ്പോള്‍ നമസ്‌കരിക്കും?
ഗ്രഹണം കഴിഞ്ഞ്‌ സൂര്യന്‍ തെളിയുന്നത്‌ വരെ നിങ്ങള്‍ നമസ്‌കരിക്കണം എന്ന്‌ നബി(സ) പറഞ്ഞതായി ജാബിറില്‍(റ) നിന്ന്‌ മുസ്ലിം റിപ്പോര്‍ട്ട്‌ ചെയ്‌തിട്ടുണ്ട്‌. നബി(സ)യുടെ ഗ്രഹണ നമസ്കാരം കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ സൂര്യന്‍ തെളിഞ്ഞിരുന്നു എന്ന്‌ പ്രബലമായ ഹദീസുകളില്‍ കാണുന്നുണ്ട്‌. എന്നാല്‍ ഉച്ചയ്‌ക്ക്‌ തുടങ്ങുകയും അസ്‌തമയത്തോടെ അവസാനിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഗ്രഹണമാണെങ്കില്‍ ഒന്നുകില്‍ ദ്വുഹ്‌റിന്റെയും അസ്വ്‌റിന്റെയും സമയത്തിന്നിടയിലോ അല്ലെങ്കില്‍ അസ്വ്‌റിന്റെയും മഗ്രിബിന്റെയും സമയത്തിന്നിടയിലോ ഗ്രഹണനമസ്‌കാരം നിര്‍വഹിച്ചാല്‍ മതി. കാരണം, ഗ്രഹണനമസ്‌കാരം സുന്നത്താണ്‌ (ഐച്ഛികമാണ്‌). നിര്‍ബന്ധനമസ്‌കാരത്തിന്‌ ഭംഗം വരുത്തിക്കൊണ്ടോ അതിന്റെ സമയം തെറ്റിച്ചുകൊണ്ടോ സുന്നത്ത്‌ നമസ്കാരം നിര്‍വഹിക്കാവുന്നതല്ല. അസ്വ്‌റിന്‌ ശേഷമുള്ള സമയത്തെക്കാള്‍ സുന്നത്ത്‌ നമസ്‌കാരത്തിന്‌ അനുയോജ്യമായ സമയം ദ്വുഹ്‌റിനും അസ്വ്‌റിനും ഇടയിലാകുന്നു.
അല്ലാഹുവല്ലാത്തവരോട്‌ പ്രാര്‍ഥിക്കുന്ന ഇമാമിനെ തുടര്‍ന്ന്‌ നമസ്‌കരിക്കാതിരിക്കുന്നത്‌ കുറ്റകരമാവുകയില്ല. റസൂലി(സ)ന്റെയും സ്വഹാബികളുടെയും സച്ചരിതരായ മുന്‍ഗാമികളുടെയും (സലഫുസ്സാലിഹ്‌) കാലത്ത്‌ അല്ലാഹുവല്ലാത്തവരോട്‌ പ്രാര്‍ഥിക്കുന്ന ഇമാമുകള്‍ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ഖുര്‍ആനില്‍ നിന്നും പ്രാമാണികമായ ഹദീസുകളില്‍ നിന്നും ഗ്രഹിക്കാവുന്നത്‌ യഥാര്‍ഥ ഏകദൈവവിശ്വാസികളും അല്ലാഹുവോട്‌ മാത്രം പ്രാര്‍ഥിക്കുന്നവരുമായ ഇമാമുകളുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ജമാഅത്തിന്റെ ശ്രേഷ്‌ഠതയാണ്‌. എന്നാല്‍ വീട്ടിലോ മറ്റെവിടെയെങ്കിലുമോ അല്ലാഹുവോട്‌ മാത്രം പ്രാര്‍ഥിക്കുന്നവരുടെ ജമാഅത്ത് നമസ്കാരം നടത്താന്‍ സൗകര്യമുണ്ടെങ്കില്‍ അങ്ങനെ ചെയ്യേണ്ടതാണ്‌. ഇത്തരമൊരു സന്ദര്‍ഭത്തില്‍ എന്തു ചെയ്യണമെന്ന്‌ നബി(സ) പ്രത്യേകം വിധി നല്‌കിയതായി പ്രബലമായ ഹദീസുകളില്‍ കാണുന്നില്ല. അതിനാല്‍ ഇത് വീക്ഷണവ്യത്യാസത്തിന്‌ സാധ്യതയുള്ള വിഷയമാണ്‌. ഇദ്ദഃ കാലമായ നാലുമാസവും പത്തുദിവസവും ദുഃഖമാചരിക്കല്‍ ഭര്‍ത്താവ്‌ മരിച്ചതിനെത്തുടര്‍ന്നുള്ള കാലത്ത്‌ തന്നെ ചെയ്യേണ്ടതാണ്‌. അത്‌ മറ്റൊരു സന്ദര്‍ഭത്തിലേക്ക്‌ നീട്ടിവെക്കാവുന്നതല്ല. എന്നാല്‍ ഹജ്ജ്‌ ജീവിതത്തിലൊരിക്കല്‍ സൗകര്യങ്ങള്‍ ഒത്തുവരുമ്പോള്‍ മാത്രമേ നിര്‍ബന്ധമായി നിര്‍വഹിക്കേണ്ടതുള്ളൂ. അതിനാല്‍ യഥാസമയം നിര്‍വഹിക്കേണ്ട ദുഃഖാചരണത്തിന്‌ മുന്‍ഗണന നല്‌കുകയും ഹജ്ജിന്‌ അടുത്തവര്‍ഷം ഏതെങ്കിലും ഉറ്റബന്ധുവിന്റെ കൂടെ പോവുകയുമായിരിക്കും നല്ലത്‌. 
മയ്യിത്തിനെ അനുഗമിക്കുന്നവര്‍ മയ്യിത്തിന്റെ മുന്നിലാണ്‌ പോകേണ്ടതെന്ന്‌ ഒരു പ്രഭാഷണത്തില്‍ കേള്‍ക്കാനിടയായി. യഥാര്‍ഥ നബിചര്യയെന്താണ്‌? 
ശുഅ്‌ബയില്‍(റ) നിന്ന്‌ അഹ്മദ്‌, അബൂദാവൂദ്‌ എന്നിവര്‍ ഉദ്ധരിച്ച ഹദീസില്‍ ഇപ്രകാരം കാണാം. നബി(സ) പറഞ്ഞു: ``വാഹനത്തില്‍ സഞ്ചരിക്കുന്നവന്‍ ജനാസയുടെ പിന്നിലാണ്‌ പോകേണ്ടത്‌. നടന്നുപോകുന്നവന്‍ അതിന്റെ മുമ്പില്‍ അതിനോടടുത്തോ അതിന്റെ വലതുഭാഗത്തോ ഇടതുഭാഗത്തോ ആയിരിക്കണം.'' നബി(സ)യും ഖലീഫമാരായ അബൂബക്കറും ഉമറും(റ) ജനാസയുടെ മുമ്പില്‍ നടക്കുന്നതായി താന്‍ കണ്ടുവെന്ന്‌ ഇബ്‌നു ഉമര്‍(റ) പറഞ്ഞത്‌ പ്രമുഖ ഹദീസ്‌ ഗ്രന്ഥകാരന്മാര്‍ ഉദ്ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. ഈ ഹദീസുകളുടെ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ ജനാസയോടൊപ്പം പോകുന്നവര്‍ മുമ്പില്‍ നടക്കുന്നതാണ്‌ സുന്നത്ത്‌ എന്നത്രെ സ്വഹാബികളില്‍ പലരും മദ്‌ഹബ്‌ ഇമാമുകളായ മാലിക്‌, ശാഫിഈ, അഹ്മദ്‌ എന്നിവരും അഭിപ്രായപ്പെട്ടത്‌.
ഹജ്ജിനു പോകുന്നവര്‍ ബന്ധുക്കളെയും സുഹൃത്തുക്കളെയും ക്ഷണിച്ച്‌ സല്ക്കാരം നടത്തണമെന്ന്‌ അല്ലാഹുവോ റസൂലോ(സ) നിര്‍ദേശിച്ചിട്ടില്ല. അതുകൊണ്ട്‌ ഒരു മതാചാരം എന്ന നിലയില്‍ അങ്ങനെയൊരു സല്ക്കാരം നടത്താവുന്നതല്ല. ഒരു പ്രത്യേക മാതാചാരം എന്ന നിലയിലല്ലാതെ ഒരാള്‍ ആരെയെങ്കിലും വീട്ടിലേക്ക്‌ വിളിച്ച്‌ സല്‌ക്കരിക്കുകയാണെങ്കില്‍ അത്‌ ആചാരവല്‌കരണത്തിന്‌ വഴിവെക്കാത്ത വിധത്തിലാണെങ്കില്‍ നിഷിദ്ധമാവുകയില്ല. പക്ഷെ, ഹജ്ജിന്‌ പോകുന്നവരെല്ലാം ഇങ്ങനെയൊരു സല്ക്കാരം നടത്തുമ്പോള്‍ അത്‌ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു മാതാചാരമാണെന്ന ധാരണ സമൂഹത്തില്‍ സാര്‍വത്രികമാകും. അതിനാല്‍ അനാചാരങ്ങള്‍ക്കെതിരായ പ്രതിബദ്ധത പുലര്‍ത്തുന്നവരൊക്കെ ഇത്തരം സല്ക്കാരം ഒഴിവാക്കുകയാണ്‌ വേണ്ടത്‌. 
Posts
All Comments
